فعال‌سازی کارتخوان یکی از مهم‌ترین مراحل برای شروع استفاده از دستگاه‌های کارتخوان (POS) در کسب‌وکارها است. این فرآیند به شما امکان می‌دهد تا تراکنش‌های مالی خود را با سرعت و امنیت بالا انجام دهید. چه صاحب یک فروشگاه کوچک باشید و چه یک کسب‌وکار بزرگ را اداره کنید، راه‌اندازی کارتخوان می‌تواند به بهبود تجربه مشتریان و افزایش فروش شما کمک کند. در این راهنمای جامع، تمام مراحل فعال کردن دستگاه کارتخوان، از تهیه مدارک لازم تا دریافت کد پذیرنده و اتصال به سامانه شاپرک را با جزئیات بررسی می‌کنیم. هدف ما این است که با مطالعه این مقاله، تمام مشکلات و دغدغه‌های شما برای فعال‌سازی ترمینال بانکی برطرف شود و بتوانید دستگاه خود را به‌راحتی راه‌اندازی کنید.

منظور از فعال‌سازی کارتخوان چیست؟

فعال‌سازی کارتخوان به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن دستگاه کارتخوان به حساب بانکی شما متصل شده و آماده انجام تراکنش‌های مالی می‌شود. این فرآیند شامل ثبت‌نام در سیستم‌های بانکی یا شرکت‌های PSP (ارائه‌دهنده خدمات پرداخت) مانند پرداخت‌نوین، سامان و فن‌آوا، تأیید هویت، دریافت کد پذیرنده و اتصال دستگاه به سامانه شاپرک است. بدون انجام این مراحل، دستگاه شما غیرفعال باقی می‌ماند و قادر به پردازش تراکنش‌ها نخواهد بود.

تفاوت کارتخوان فعال و غیرفعال

• کارتخوان فعال: دستگاهی که به‌طور کامل به سامانه شاپرک متصل شده، کد پذیرنده و کد پایانه دریافت کرده و می‌تواند تراکنش‌های مالی را پردازش کند. این دستگاه‌ها آماده پذیرش پرداخت از کارت‌های بانکی مختلف هستند.
• کارتخوان غیرفعال: دستگاهی که هنوز مراحل فعال کردن دستگاه کارتخوان را طی نکرده یا به دلیل مشکلات فنی، عدم تأیید مدارک یا عدم اتصال به شبکه شاپرک، قادر به انجام تراکنش نیست.

مراحل عمومی راه‌اندازی دستگاه

برای راه‌اندازی کارتخوان، باید مراحل زیر را طی کنید:

1. انتخاب نوع دستگاه: تصمیم بگیرید که به کارتخوان ثابت یا سیار مانند پکس D210، پکس D230، نیولند ME31 یا وریفون VX520 نیاز دارید.
2. تهیه مدارک: مدارک هویتی، کد مالیاتی و اطلاعات حساب بانکی را آماده کنید.
3. ثبت‌نام کارتخوان: درخواست خود را از طریق بانک (مانند بانک ملت، بانک ملی یا بانک صادرات) یا شرکت‌های PSP ثبت کنید.
4. دریافت کد پذیرنده: پس از تأیید مدارک توسط سامانه شاپرک، کد پذیرنده و کد پایانه دریافت می‌کنید.
5. فعال‌سازی ترمینال بانکی: دستگاه را با وارد کردن کدها و انجام تراکنش آزمایشی فعال کنید.
6. 

تفاوت فعال‌سازی در دستگاه نو و دست دوم

• دستگاه نو: این دستگاه‌ها معمولاً مستقیم از شرکت‌های PSP یا بانک‌ها (مانند بانک ملت) خریداری یا اجاره می‌شوند. فرآیند فعال‌سازی کارتخوان برای دستگاه‌های نو ساده‌تر است، زیرا نیازی به انتقال مالکیت یا بررسی اصالت دستگاه نیست.
• دستگاه دست دوم: فعال کردن دستگاه کارتخوان دست دوم نیازمند غیرفعال‌سازی مالک قبلی و ثبت مالکیت جدید در سامانه شاپرک است. این فرآیند ممکن است زمان‌برتر باشد و نیاز به استعلام اصالت دستگاه داشته باشد.

مدارک لازم برای فعال‌سازی کارتخوان

برای ثبت‌نام کارتخوان و فعال‌سازی ترمینال بانکی، باید مدارک مورد نیاز را به‌صورت کامل و دقیق آماده کنید. این مدارک به تأیید هویت و فعالیت قانونی شما کمک می‌کنند و از سوی سامانه شاپرک بررسی می‌شوند.

مدارک شخصی و شغلی

• کپی کارت ملی و شناسنامه: برای تأیید هویت صاحب حساب یا مدیر کسب‌وکار.
• جواز کسب یا استشهاد محلی: اگر جواز کسب ندارید، می‌توانید از استشهاد محلی یا تأییدیه کد پستی استفاده کنید.
• اجاره‌نامه یا سند مالکیت: برای تأیید آدرس محل نصب دستگاه (ثابت یا سیار).
• تصویر قبض خدماتی: قبضی که آدرس و کد پستی محل کسب‌وکار را تأیید کند.

کد اقتصادی یا مالیاتی

کد مالیاتی یکی از الزامات کلیدی برای فعال‌سازی کارتخوان است. این کد از طریق سایت سازمان امور مالیاتی (tax.gov.ir) قابل دریافت است و نشان‌دهنده ثبت کسب‌وکار شما در سیستم مالیاتی کشور است. بدون کد مالیاتی، سامانه شاپرک مدارک شما را تأیید نمی‌کند. برای دریافت کد مالیاتی:

1. به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید.
2. اطلاعات هویتی و شغلی خود را وارد کنید.
3. پرونده مالیاتی خود را تکمیل کنید و کد رهگیری دریافت کنید.

شماره حساب بانکی

شماره حساب بانکی (ترجیحاً از بانک ملت، بانک ملی یا بانک صادرات) و گواهی شبا باید ارائه شود. این حساب به کد پذیرنده دستگاه متصل می‌شود تا وجوه تراکنش‌ها مستقیماً به آن واریز شود. اطمینان حاصل کنید که حساب فعال و بدون محدودیت است.

فرم پذیرندگی شاپرک یا بانک

فرم ثبت‌نام پذیرنده سندی است که باید از طریق بانک یا شرکت PSP تکمیل شود. این فرم شامل اطلاعات زیر است:

• اطلاعات هویتی و تماس.
• اطلاعات کسب‌وکار (نوع فعالیت، آدرس، کد پستی).
• شماره حساب بانکی و کد مالیاتی.
• نوع دستگاه (ثابت یا سیار، مانند پکس D210 یا مورفان H9).

فرم ثبت‌نام پذیرنده معمولاً به‌صورت آنلاین یا حضوری در دسترس است و باید با دقت تکمیل شود تا از تأخیر در فعال‌سازی ترمینال بانکی جلوگیری شود.

مراحل ثبت‌نام و دریافت کد پذیرنده

دریافت کد پذیرنده یکی از مهم‌ترین مراحل فعال‌سازی کارتخوان است. این کد، هویت کسب‌وکار شما را در سامانه شاپرک مشخص می‌کند و امکان پردازش تراکنش‌ها را فراهم می‌آورد.

ثبت‌نام در شرکت PSP یا بانک

برای ثبت‌نام کارتخوان، می‌توانید به یکی از بانک‌های معتبر مانند بانک ملت، بانک ملی یا بانک صادرات یا شرکت‌های PSP مانند پرداخت‌نوین، سامان یا فن‌آوا مراجعه کنید. فرآیند ثبت‌نام معمولاً شامل موارد زیر است:

• مراجعه به وب‌سایت یا شعبه بانک/PSP.
• تکمیل فرم ثبت‌نام پذیرنده.
• بارگذاری مدارک مورد نیاز (هویتی، کد مالیاتی، اطلاعات بانکی).

ارسال اطلاعات برای بررسی

پس از تکمیل فرم ثبت‌نام پذیرنده، مدارک شما برای بررسی به سامانه شاپرک ارسال می‌شود. این فرآیند شامل تأیید هویت، بررسی کد مالیاتی و انطباق اطلاعات بانکی است. معمولاً این مرحله بین ۲ تا ۷ روز کاری طول می‌کشد.

تأیید هویت و دریافت کد پذیرنده

پس از تأیید مدارک توسط سامانه شاپرک، کد پذیرنده و کد پایانه (Terminal ID) به شما اختصاص داده می‌شود. این کدها از طریق پیامک، ایمیل یا پورتال شرکت PSP اطلاع‌رسانی می‌شوند. دریافت کد پذیرنده به معنای تکمیل مرحله اصلی فعال کردن دستگاه کارتخوان است.

اتصال دستگاه به سامانه شاپرک

پس از دریافت کد پذیرنده، باید دستگاه را به سامانه شاپرک متصل کنید. این مرحله شامل موارد زیر است:

• وارد کردن کد پذیرنده در دستگاه.
• انجام تراکنش آزمایشی (معمولاً ۱۰۰۱ ریال).
• بررسی رسید تراکنش برای اطمینان از صحت اطلاعات (نام کسب‌وکار، شماره ترمینال).

فعال‌سازی کارتخوان سیار و ثابت چه تفاوتی دارد؟

کارتخوان ثابت و سیار مانند پکس D210، پکس D230، نیولند ME31 و وریفون VX520 تفاوت‌هایی در فرآیند فعال‌سازی کارتخوان دارند که به نوع اتصال و کاربرد آن‌ها بستگی دارد.

تنظیمات سیم‌کارت و اینترنت

• کارتخوان سیار: این دستگاه‌ها (مانند پکس D210 یا مورفان H9) از سیم‌کارت یا Wi-Fi برای اتصال به شبکه استفاده می‌کنند. برای فعال کردن دستگاه کارتخوان سیار:
  • اطمینان حاصل کنید که سیم‌کارت فعال است و اینترنت (حداقل 4G) دارد.
  • سیم‌کارت را در محل مشخص‌شده قرار دهید و پین‌کد را غیرفعال کنید.
  • آنتن‌دهی دستگاه را بررسی کنید.
• کارتخوان ثابت: این دستگاه‌ها (مانند وریفون VX520) معمولاً از طریق کابل LAN یا خط تلفن به شبکه متصل می‌شوند و نیازی به سیم‌کارت ندارند.

نیاز به پیکربندی دستی

• کارتخوان سیار: ممکن است نیاز به تنظیمات دستی مانند وارد کردن APN (تنظیمات اینترنت) یا انتخاب شبکه (ایرانسل، همراه اول) داشته باشد.
• کارتخوان ثابت: پیکربندی معمولاً ساده‌تر است و تنها نیاز به اتصال کابل LAN یا خط تلفن دارد. برای مثال، نیولند ME31 در حالت ثابت به اتصال پایدار LAN وابسته است.

اتصال از طریق کابل یا وای‌فای

• کارتخوان سیار: اگر از Wi-Fi استفاده می‌کنید، رمز شبکه را به‌درستی وارد کنید. دستگاه‌هایی مانند مورفان H9 از Wi-Fi پشتیبانی می‌کنند و برای محیط‌هایی با اینترنت ثابت مناسب‌اند.
• کارتخوان ثابت: اتصال از طریق کابل LAN یا خط تلفن پایدارتر است و برای کسب‌وکارهای پرتراکنش مانند سوپرمارکت‌ها توصیه می‌شود.

بررسی موفقیت تراکنش تست

پس از راه‌اندازی کارتخوان، یک تراکنش آزمایشی (۱۰۰۱ ریال) انجام دهید. رسید تراکنش باید اطلاعات زیر را نمایش دهد:

• نام کسب‌وکار.
• کد پذیرنده و کد پایانه.
• تاریخ و ساعت تراکنش.

اگر رسید چاپ نشد یا اطلاعات نادرست بود، با پشتیبانی شرکت PSP (مانند پرداخت‌نوین یا فن‌آوا) تماس بگیرید.

فعال‌سازی کارتخوان دست دوم چگونه انجام می‌شود؟

فعال کردن دستگاه کارتخوان دست دوم پیچیدگی‌های بیشتری نسبت به دستگاه‌های نو دارد، زیرا باید مالکیت دستگاه به نام شما منتقل شود و اطلاعات مالک قبلی غیرفعال شود.

انتقال مالکیت به نام خریدار

برای انتقال مالکیت:

• با شرکت PSP یا بانک (مانند بانک ملی) تماس بگیرید.
• مدارک هویتی و کد مالیاتی خود را ارائه دهید.
• فرم ثبت‌نام پذیرنده را برای مالک جدید تکمیل کنید.

استعلام اصالت دستگاه

قبل از فعال‌سازی ترمینال بانکی، اصالت دستگاه را بررسی کنید:

• شماره سریال دستگاه (مانند پکس D230 یا وریفون VX520) را با شرکت PSP تطبیق دهید.
• اطمینان حاصل کنید که دستگاه تمپر (دستکاری) نشده است.
• از طریق سامانه شاپرک یا پشتیبانی PSP، وضعیت دستگاه را استعلام کنید.

غیرفعال‌سازی مالک قبلی

مالک قبلی باید دستگاه را در سامانه شاپرک غیرفعال کند. این کار معمولاً توسط شرکت PSP انجام می‌شود و شامل حذف کد پذیرنده قبلی است. اگر مالک قبلی همکاری نکند، ممکن است فرآیند فعال‌سازی کارتخوان با تأخیر مواجه شود.

دریافت ترمینال جدید

پس از غیرفعال‌سازی مالک قبلی، کد پذیرنده جدید و کد پایانه برای شما صادر می‌شود. این کدها به دستگاه متصل شده و فرآیند راه‌اندازی کارتخوان کامل می‌شود.

شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات فعال‌سازی کارتخوان

شرکت‌های PSP و بانک‌ها نقش کلیدی در فعال‌سازی کارتخوان دارند. در ایران، چندین شرکت معتبر خدمات ثبت‌نام کارتخوان و فعال‌سازی ترمینال بانکی را ارائه می‌دهند.

لیست شرکت‌های PSP معتبر

برخی از شرکت‌های PSP معتبر عبارت‌اند از:

• پرداخت‌نوین: خدمات سریع و پشتیبانی ۲۴ ساعته برای دستگاه‌هایی مانند پکس D210 و مورفان H9.
• سامان: ارائه‌دهنده کارتخوان‌های پیشرفته با قابلیت اتصال Wi-Fi.
• فن‌آوا: مناسب برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با پشتیبانی قوی.
• به‌پرداخت ملت: وابسته به بانک ملت، با فرآیند ثبت‌نام کارتخوان ساده و سریع.
• ایران‌کیش: ارائه‌دهنده کارتخوان ثابت و سیار با تنوع بالا.

شرایط هر شرکت برای فعال‌سازی

هر شرکت PSP شرایط خاص خود را دارد، اما به‌طور کلی شامل موارد زیر است:

• ارائه مدارک هویتی و کد مالیاتی.
• تکمیل فرم ثبت‌نام پذیرنده.
• انتخاب نوع دستگاه (مانند نیولند ME31 یا پکس D230).
• پرداخت ودیعه یا هزینه فعال‌سازی (در برخی موارد).

زمان‌بندی فعال‌سازی

زمان فعال‌سازی کارتخوان بسته به شرکت PSP و بانک متفاوت است:

• بانک ملت و به‌پرداخت ملت: ۲ تا ۵ روز کاری.
• بانک ملی و سداد: ۳ تا ۷ روز کاری.
• بانک صادرات و ایران‌کیش: ۵ تا ۱۰ روز کاری.

برای تسریع فرآیند، مدارک را به‌صورت آنلاین ارسال کنید و از صحت آن‌ها مطمئن شوید.

هزینه احتمالی فعال‌سازی (در صورت وجود)

در بسیاری از موارد، فعال‌سازی کارتخوان رایگان است، به‌ویژه برای دستگاه‌های بانکی. اما برخی شرکت‌های PSP ممکن است هزینه‌هایی مانند ودیعه یا هزینه خدمات پشتیبانی دریافت کنند. برای مثال:

• پرداخت‌نوین: ممکن است برای کارتخوان سیار ودیعه دریافت کند.
• سامان: معمولاً هزینه فعال‌سازی ندارد، اما برای خدمات اضافی ممکن است هزینه‌ای اعمال شود.

مشکلات رایج در فعال‌سازی و راه‌حل‌ها

در فرآیند فعال‌سازی ترمینال بانکی، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوید. در ادامه، شایع‌ترین مشکلات و راه‌حل‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

دریافت نکردن کد پذیرنده

• علت: عدم تأیید مدارک توسط سامانه شاپرک یا نقص در فرم ثبت‌نام پذیرنده.
• راه‌حل: مدارک خود را دوباره بررسی کنید و از صحت کد مالیاتی و اطلاعات بانکی مطمئن شوید. با پشتیبانی PSP (مانند فن‌آوا) تماس بگیرید.

خطای اتصال به شاپرک

• علت: مشکل در تنظیمات شبکه یا عدم اتصال دستگاه به اینترنت.
• راه‌حل:
  • برای کارتخوان سیار، آنتن‌دهی سیم‌کارت را بررسی کنید.
  • برای کارتخوان ثابت، اتصال LAN یا خط تلفن را چک کنید.
  • دستگاه را ری‌استارت کنید و تراکنش آزمایشی انجام دهید.

تنظیمات نادرست شبکه یا سیم‌کارت

• علت: تنظیمات APN نادرست یا غیرفعال بودن اینترنت.
• راه‌حل:
  • APN سیم‌کارت را با توجه به دستورالعمل شرکت PSP تنظیم کنید.
  • از فعال بودن اینترنت 4G مطمئن شوید.
  • در صورت استفاده از Wi-Fi، رمز شبکه را دوباره وارد کنید.

خطای Terminal Not Found یا Invalid Merchant

• علت: عدم ثبت کد پذیرنده یا مشکل در نرم‌افزار دستگاه.
• راه‌حل:
  • کد پذیرنده را دوباره وارد کنید.
  • با پشتیبانی PSP تماس بگیرید تا نرم‌افزار دستگاه به‌روزرسانی شود.
  • در صورت تمپر شدن دستگاه، با شرکت PSP برای بررسی اقدام کنید.

نکات پیشرفته برای بهینه‌سازی استفاده از کارتخوان

برای کسب‌وکارهایی که می‌خواهند از دستگاه‌های کارتخوان خود حداکثر استفاده را ببرند، رعایت نکات زیر می‌تواند مفید باشد:

انتخاب دستگاه با قابلیت‌های چندگانه

دستگاه‌هایی مانند مورفان H9 و نیولند ME31 قابلیت‌هایی مانند NFC، صفحه لمسی و اتصال Wi-Fi دارند. این ویژگی‌ها تجربه کاربری مشتریان را بهبود می‌بخشند و سرعت تراکنش‌ها را افزایش می‌دهند. هنگام فعال‌سازی کارتخوان، دستگاهی را انتخاب کنید که با نیازهای آینده کسب‌وکار شما سازگار باشد.

استفاده از گزارش‌های تراکنش

بسیاری از دستگاه‌ها امکان ارائه گزارش‌های روزانه یا ماهانه تراکنش‌ها را دارند. این گزارش‌ها به شما کمک می‌کنند تا:

• عملکرد مالی کسب‌وکار خود را بررسی کنید.
• الگوهای خرید مشتریان را تحلیل کنید.
• با نرم‌افزارهای حسابداری ادغام شوید.

برای مثال، پکس D230 امکان اتصال به نرم‌افزارهای حسابداری را فراهم می‌کند.

امنیت تراکنش‌ها

برای اطمینان از امنیت تراکنش‌ها:

• از دستگاه‌های دارای استاندارد PCI استفاده کنید.
• اطلاعات محرمانه (مانند رمز پذیرنده) را با اشخاص ثالث به اشتراک نگذارید.
• تراکنش‌های مشکوک را به سامانه شاپرک یا بانک گزارش دهید.

نگهداری و به‌روزرسانی دستگاه

• رول کاغذ پرینتر: از رول‌های استاندارد استفاده کنید تا به پرینتر دستگاه آسیب نرسد.
• به‌روزرسانی نرم‌افزار: دستگاه‌هایی مانند وریفون VX520 ممکن است نیاز به به‌روزرسانی دوره‌ای داشته باشند.
• تمیز کردن دستگاه: به‌طور منظم دستگاه را با پارچه نرم تمیز کنید.

جمع‌بندی

فعال‌سازی کارتخوان فرآیندی است که با رعایت مراحل مشخص و ارائه مدارک کامل، به‌راحتی قابل انجام است. از انتخاب دستگاه مناسب (مانند پکس D210، پکس D230، نیولند ME31 یا وریفون VX520) تا دریافت کد پذیرنده و اتصال به سامانه شاپرک، این راهنما تمام اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار داده است. همکاری با بانک‌های معتبر مانند بانک ملت، بانک ملی یا بانک صادرات و شرکت‌های PSP مانند پرداخت‌نوین، سامان و فن‌آوا می‌تواند فرآیند راه‌اندازی کارتخوان را تسریع کند. با رعایت نکات فنی و نگهداری صحیح، می‌توانید از دستگاه خود به‌صورت بهینه استفاده کنید و تجربه‌ای امن و سریع برای مشتریان خود فراهم آورید.

سوالات متداول

• فعال‌سازی چقدر زمان می‌برد؟
  فرآیند فعال‌سازی کارتخوان معمولاً بین ۲ تا ۷ روز کاری طول می‌کشد، اما با ثبت‌نام آنلاین و ارائه مدارک کامل، این زمان می‌تواند به ۱ تا ۲ روز کاهش یابد.
• کارتخوان بدون مجوز شغلی قابل فعال‌سازی است؟
  بله، با ارائه استشهاد محلی یا تأییدیه کد پستی، می‌توانید بدون جواز کسب برای ثبت‌نام کارتخوان اقدام کنید.
• آیا کد پذیرنده برای هر دستگاه جداگانه صادر می‌شود؟
  بله، هر دستگاه کارتخوان (مانند مورفان H9 یا پکس D230) یک کد پذیرنده و کد پایانه منحصربه‌فرد دارد.
• می‌توان یک کد پذیرنده برای چند کارتخوان گرفت؟
  در برخی موارد، سامانه شاپرک اجازه می‌دهد چندین دستگاه با یک کد پذیرنده به یک حساب بانکی متصل شوند، مشروط بر تأیید مدارک و کد مالیاتی.